Հայաստանի էնդեմիկ բույս, թռչուն

• Կապտափող սոխակ - կեռնեխների ընտանիքի թռչուն։ Բնադրող-չվող է, տարածված։  Մարմնի երկարարությունը 14 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 20-22,5 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 20 գ։ Արուի կուրծքը կապույտ լայն հատվածով է, միջին մասում՝ սպիտակ՝ ակնառու նարնջագույն բծով կամ առանց բծերի։ Էգի կոկորդը սպիտակ է՝ մուգ եզրագծված։ Երիտասարդը մուգ դարչնագույն խայտերով է։ Գետնին շարժվում է ցատկոտելով, կանգնում է ուղղահայաց դիրքով՝ պոչը բարձր։ Տարածված է լեռնատափաստաններում՝ ենթալպյան փռված գիհու թփուտներում։ Սնվում է միջատներով, սերմերով, հատապտուղներով։ 
  
• Գիհի - նոճազգիների ընտանիքի մշտականաչ թփերի և ծառերի ցեղ։ Տերևները ասեղնաձև են կամ թեփուկաձև։ Պտուղները պարունակում են եթերային յուղեր, շաքար, խեժ, օրգանական թթուներ։

  Գիհին ունի տնտեսական նշանակություն, որոշ տեսակների բնափայտն օգտագործվում է մատիտներ պատրաստելու համար և որպես ատաղձագործական հումք։

  Հայկական իրականության մեջ ծառը հայտնի է նաև ակռի, արոտակ, արտուճ, գենի, գի, հարար, ձխնի, մատիտածառ, ցրդենի անուններով:

  Հայտնի բոլոր գիհիների փշատերևները բութ կամ սուր թեփուկների տեսք ունեն։ Իսկ այս գիհու փշատերևները ասեղնաձև են կոշտ ու ամուր՝ 1,6-2 սմ, անգամ մինչև 4 սմ երկարությամբ։ Կլոր, մուգ կապտավուն կոները հասունանում են 1-3 տարվա ընթացքում և պարունակում են 1-10 սերմիկներ։ Առանձնապես երկարակյաց չէ․ ապրում է 300-400 տարի։ Բազմանում է սերմերով, կտրոններով և անդալիսով։ Փայտանյութը խիստ արժեքավոր է, քանի որ չի փտում։ Օգտագործվում է որպես խաղողի վազի հենափայտ (խչմար), ինչպես նաև ատաղձագործական և խառատային գործիքների փայտյա մասերը պատրաստելու համար։ Բնափայտը կոնապտուղների հետ միասին օգտագործում են բժշկության մեջ միզամուղ, հակալնդախտային, ցավամեղմիչ դեղամիջոցներ պատրաստելու համար։ Փշատերևները և կոնապտուղները պարունակում են մի շարք վիտամիններ, իսկ սերմերը՝ ճարպեր։ Մշակված խեժից ստանում են ջնարակ, որն օկտագործում են փայտյա իրերի լաքապատման համար։