Հայ ժողովուրդը առաջին աշխարհամարտի ժամանակ

1914 թվականի օգոստոսի մեկին սկսվեց առաջին աշխարհամարտը, պատերազմի սկզբնական շրջանում թուրքիան վարում էր չեզոք քաղաքականությեւն: Պատերազմի սկզբից 3 ամիս անց միայն, Թուրքիան հայտարարեց պատերազմ: Ինչպես մյուս երկրները թուրքիան ևս ուներ իր քաղաքական շահերը, և պատերազմը հարմար առիթ էր ռուսաստանի և բալկանյան երկրների հետ դարավոր հաշիվները մաքրելու համար, պատերազմի մեջ ներքաշվելու համար թուրքերի գլխավոր հակառակորդը ռուսաստանն էր առա: թուրքերը նպատակ ունեին ռուսական կայսրությունում բնակվող թուրքալեզու, ինչպես նաև մյուս մահմեդական ժողովուրդներին օգտագործել ռուսների դեմ և միավորելնրանց մեծ թուրանի մեջ, նպատակներից մեկն էր նաև,հայկական խոչըդոտի վերացումը, պատերազմում թուրքիան միացավ եռյակ դաշինքին և 1914 թ-ի օգոստոսին գերմանիայի հետ կնքեց գաղտնի համաձայնագիր, որից հետո ,գեբեն,և,ռեսլաո ռազմանավերը, ցարական ռուսաստանը ևս իր ակնկալիքները ուներ:
Ռազմական գործողութունները Կովկասյան ճակատում ձգվում էր
Բաթումից - Ուրմիալիճ - 720կմ
Թուրքական բանակը գլխավորում էր Էնվեր Փաշան զորքի ընդհանուր քանակը 300հազար էր կենտրոնացած էր Էրզրում քաղաքում:
Ռուսական 182հազարանոց բանակը գլխավում էր Վորոնցով Դաշկովը:
1914թ. դեկտեմբերի 5 - 1915թ. հունվարի 5 Սարիղամիշի ճակատամարտը, որը ավարտվեց թուրքերի խայտառակ պարտությամբ և 90 հազարանոց զորքից փրվեց միայն 12 հազարը:
1916 թվականի փետրվարի 16ին գրավեցին Էրզումը, սա ռուսաստանի ամենախոշոր հաղթանակն էր: Մինչև 6 թվականի ամառ ռուսական զորքերը գրավել էին-Խնուշ, Տրապիզոն, Երզնկա, Հաբեն քաղաքները:
1916թ. հունիսի 5ին Նիկոլայ 2րդ-ը հաստատեց գրաված մարզերի կառավարման ժամանակավոր կարգը:
այքս–Պիկոյի համաձայնագիր, գաղտնի համաձայնագիր, որը կնքվել է 1916 թ. մայիսի 16-ին Մեծ Բրիտանիայի և Ֆրանսիայի միջև՝ Օսմանյան կայսրության ասիական տիրույթների, առաջին հերթին՝ արաբական նահանգների բաժանման մասին։ Համաձայնագրի նախագիծը պատրաստել էին դիվանագետներ անգլիացի Մարկ Սայքսը և ֆրանսիացի Ժորժ Պիկոն (այստեղից էլ «Սայքս-Պիկո»-յի անվանումը): Գաղտնի ստորագրել են Անգլիայի արտգործնախարար է. Գրեյն ու Ֆրանսիայի դեսպան Պ. Կամբոնը Լոնդոնում 1916-ի մայիսին: