Հայոց լեզվի զարգացման փուլերը

Հայ ժողովուրդը կազմավորվել է մ.թ.ա. երրորդ դարում: Հայոց լեզվի նախագրային շրջանն ունի երեք հազար տարվա պատմություն, իսկ գրային շրջանը սկսվում է հինգերորդ դարից, Մեսրոպյան տառերի գյուտից՝ չորս հարյուր հինգ թվականից: Հայերենի գրային շրջանը անցել է զարգացման երրորդ փուլ, հին հայերեն գրաբար՝ հինգից տասնմեկերորդ դարեր, միջին հայերեն կամ կիլիկյան հայերեն՝ տասնեկուսից տասնվեցերորդ դարեր, աշխարհաբար՝ տասնյոթից քսանմեկերորդ դարեր: Աշխարհաբար գրական լեզուն ունի երկու տարբերակ՝ արևելահայ և արևմտահայ գրական լեզուներ: Արևմտահայ լեզուն ձևավորվել է Արարատյան բարբառի հիման վրա: ՀՀ պետական լեզուն է և սփյուռք գրական լեզուն: Արևմտահայերենը ձևավորվել է Պոլսի հիման վրա: Մեծ եղեռնից հետո սփյուռքում ստեղծված գրականությունը կոչվեց սփյուռքահայ գրականություն: Գրել են հինգից տասնմեկերորդ դարի գրաբարով: Տասնյոթերորդ դարից աշխարհաբարով գրել են՝ Աբովյան, Րաֆֆի, Մուրացան, Շիրվանզադե, Թումանյան, Տերյան, Իսահակյան ,Չարենց, Սահյան, Բակունց և այլն: Արևմտահայերենով գրել է՝ Դուրյան, Մեծարենց, Սիամանթո, Պարոնյան, Վարուժան և Զոհրապ: Սփյուռքահայ գրականություն՝ Շահան Շահնուր, Համստեղ, Մուշեղ Իշխան, Վահան Թեքեյան, Հակոբ Օշական, Վահե Հայկ, Կոստանդ Զարյան: Կան սփյուռքում ապրող օրարագիր հայ գրողներ, ինչպիսիք են՝ Վիլիամ Սարոյանը, Մայքլ Արլեն կրտսերը, Լևոն-Զավենսյուրմենյանը(անգլիագիր), Անրի Թրույլյան, Վահե Քաչա(ֆրանսիագիր), Ալիսիա Կիրակոսյան(իսպանագիր): Հայոց լեզուն ծագել է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքից: Հայերենին ցեղակից են՝ անգլերեն, իսպաներեն,, իռլանդերեն, ֆրանսերեն, նորվեգերեն, լատիշերեն, լիտվերեն, չեխերեն, բուլղալերեն, բելառուսերեն, ուկռրաիներեն, խորվաթերեն, հնդկերեն, հունարեն, պարսկերեն, քրդերեն, օսեթերեն: